Therapietrouw bij psoriasisbehandelingen

Bij psoriasis wordt een lokale behandeling (topisch) veel gebruikt. Bij een lokale behandeling is de therapietrouw doorgaans flink lager dan bij lichttherapie, orale medicatie (pillen of drankjes) of biologicals. Echter, ook bij deze andere vormen van behandeling is niet iedereen die ze gebruikt altijd volledig therapietrouw. Terwijl therapietrouw belangrijk is voor het bereiken van het best mogelijke resultaat van de medicatie.

Onderzoek naar therapietrouw

Naar therapietrouw is al veel onderzoek gedaan. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat er een groot aantal zaken meespeelt bij het kunnen volhouden van de behandeling, hier noemen we een aantal aspecten:

• Motivatie om een behandeling te volgen. De motivatie kan onvoldoende zijn wanneer de gebruiker vooraf geen vertrouwen heeft in de effectiviteit van de medicatie.
• Angst voor bijwerkingen. Het is van belang dat de patiënt goed op de hoogte is van de te verwachten bijwerkingen en dat dit beeld realistisch is. Hiervoor is het belangrijk dat de balans tussen de last van de aandoening en de last van de behandeling samen met de patiënt wordt afgewogen. Wanneer de patiënt hierin ook meebeslist zal dit helpen de angst voor bijwerkingen in ieder geval bespreekbaar te maken en mogelijk te overwinnen.
• Levensstijl. Het kan veel tijd in beslag nemen om de medicatie zelf aan te brengen of voor behandelingen naar het ziekenhuis of een kliniek te moeten gaan. Wanneer dit niet past in iemands leven, is het – bij wijze van spreken – wachten op het moment dat die persoon behandelingen gaat overslaan. Ook kan een patiënt zo’n druk leven hebben, dat hij/zij vergeet de medicatie te gebruiken.
• Wanneer medicatie niet prettig in gebruik is, kan dit een drempel vormen voor het gebruik ervan. Bijvoorbeeld wanneer het niet prettig smeert, aanvoelt of ruikt bij lokale medicatie. Of wanneer het behandelschema te ingewikkeld is bij pillen, drankjes of bij lichtbehandeling. Of wanneer het zetten van een injectie vervelend is.
• Bij bepaalde medicatie mag men geen alcohol nuttigen. Indien er dan toch alcohol is gebruikt, moet het gebruiken van medicatie een keer overgeslagen worden. Of men kan door de alcohol vergeten om de medicatie te gebruiken.
• Kwaliteit van leven. Het blijkt dat mensen die een hoge kwaliteit van leven ervaren, beter in staat zijn om medicatie volgens de instructies van de arts te gebruiken dan mensen die een lage kwaliteit van leven ervaren.

Voor de arts, verpleegkundige en apotheker ligt een belangrijke rol om de therapietrouw zo groot mogelijk te laten zijn. Bijvoorbeeld door juiste voorlichting, door het creëren van realistische verwachtingen, door goed naar de patiënt te luisteren en door de patiënt mee te nemen in de te maken keuzes voor medicatie.

Tips voor het zelf verbeteren van therapietrouw

Er zijn echter ook veel zaken die gebruikers van de medicatie kunnen doen om de therapietrouw te verbeteren. Hieronder beschrijven we een aantal manieren en gerelateerde tips.

1. Communicatie met zorgverlener

• Wees eerlijk tegen uw arts of apotheker: alleen als zij goede informatie van hun patiënten krijgen en eerlijke antwoorden over symptomen, (angst voor) bijwerkingen en gebruik van medicatie, kunnen zij u verder helpen en zoeken naar een oplossing. Niemand heeft iets aan medicatie die ongebruikt in het medicijnkastje blijft staan.
• Lees voor gebruik niet alleen de bijsluiter maar ook de gebruiksinstructies van het product goed door. Veel fabrikanten van medicatie bieden ook extra folders aan die makkelijker te lezen zijn dan de bijsluitertekst en waarin extra informatie staat vermeld. Het komt ook voor dat er instructievideo’s beschikbaar zijn bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Uw arts kan deze voorlichtingsmaterialen voor uw opvragen bij de fabrikant.

2. Dosering en gebruiksgemak

• Stem samen met uw arts het behandelschema van de medicatie af en geef aan wanneer u verwacht dat het schema niet haalbaar is om vol te houden. Uw arts heeft geen kennis van uw dagelijks leven en zonder uw informatie kan hij of zij hier, bijvoorbeeld als u erg druk bent met uw werk of familie, ook geen rekening mee houden.

• Er zijn manieren om ervoor te zorgen dat u het gebruik van uw medicatie niet vergeet. Zo kunt u een reminder in uw telefoon of in uw agenda zetten. Daarnaast kunt u het innemen, spuiten of smeren van medicatie koppelen aan een vaste handeling die hetzelfde ritme heeft als uw medicatieschema. Zo kunt u uzelf een vaste routine aanleren. Bijvoorbeeld bij een middel dat dagelijks gebruikt moet worden, kunt u de medicatie standaard innemen voor het tandenpoetsen. Ook kunt u de afspraak voor lichttherapie koppelen aan een andere vaste wekelijkse afspraak; bijvoorbeeld eerst laten belichten en daarna naar de sportschool.
• Bij lichttherapie moeten vaak behoorlijk wat belichtingen worden gedaan om de hele behandeling af te ronden. In de meeste behandelcentra is het mogelijk om deze belichting op zaterdag of in de avonduren te laten doen. Dit maakt het makkelijker om het schema vol te houden. Ook zou u in overleg met uw arts, zelf lampen kunnen kopen of huren om thuis de lichttherapie te volgen als dat u beter uitkomt. Echter, hierbij mist u wel de vaste begeleiding van de verpleegkundigen in de kliniek, waardoor de kans groter is dat u een keer een behandeling overslaat.
• Bij het toepassen van biologicals die ingespoten moeten worden kan pijn op de toedieningsplek ervoor zorgen dat het lastig is om de behandeling vol te houden. Informeer bij uw arts of er tips zijn die ervoor kunnen zorgen dat het spuiten minder pijnlijk is. Bijvoorbeeld het vooraf koelen van de te behandelen huid, of de medicatie 30 minuten voor gebruik al uit de koelkast halen.
• De arts heeft bij een lokale behandeling de keuze uit verschillende typen lokale geneesmiddelen. Binnen een type geneesmiddel zijn vaak meerdere uitvoeringen beschikbaar. Bepaal samen met uw behandelaar welke uitvoering van een lokaal (topisch) middel het beste bij u past, denk hierbij aan de volgende aspecten:
• Smeerfrequentie: 2 x per dag, 1 x per dag of onderhoudschema
• De basis waarin het geneesmiddel zit:
  een crème, emulsie, gel, lotion, schuim, shampoo, spray-schuim of zalf
• De toepassingsvorm waarin het geneesmiddel zit:
  een tube, flacon, spuitbus, pot of applicator. Immers, indien een product niet prettig aanvoelt of niet makkelijk in gebruik is, wordt het lastiger om het smeren vol te houden.

3. Kennis van en vertrouwen in medicatie

• Uit onderzoek is gebleken dat het vertrouwen in de medicatie belangrijk is bij het volhouden van de behandeling. Vraag aan uw behandelend arts wanneer het effect van de behandeling te verwachten valt. Wanneer u vooraf weet dat het bijvoorbeeld even kan duren voordat u verschil merkt, dan bent u hierop voorbereid en geeft u het toepassen van de behandeling misschien net wat minder snel op.
• Bij veel medicijnen is er een bepaald symptoom dat als eerste vermindert. Vraag hiernaar bij uw arts. Wilt u de jeuk eerst aanpakken, of eerst de schilfering? Stel samen met uw arts doelen op en deel deze doelen realistisch in. Verwacht niet dat alles in 1 keer minder wordt, richt u op datgene wat u het belangrijkst vindt.
• Ook kan het goed zijn om u vooraf goed te laten informeren over de mogelijke bijwerkingen. Sommige mensen nemen minder medicatie in uit angst voor bijwerkingen. Hierdoor kan ook het resultaat van de behandeling tegenvallen.
• Veel ziekenhuizen hebben een (dermatologisch) verpleegkundig specialist in dienst die een eigen spreekuur heeft. In een dergelijk spreekuur is er veel meer tijd voor het bespreken van de medicatie en bijvoorbeeld voor het oefenen van het zetten van een spuit. Een verpleegkundig specialist kan extra tips geven over de medicatie zelf (verwachtingen) en over de toepassing van de medicatie. Dit helpt bij het kunnen volhouden van de behandeling.

4. Kwaliteit van leven

• In sommige instellingen is eens in de zoveel tijd ook een medisch psycholoog aanwezig, die eigen consulten draait. Indien dit bij uw ziekenhuis ook het geval is en u hebt vragen over het verbeteren van uw kwaliteit van leven, dan zou u een doorverwijzing kunnen aanvragen. Zij weten bij uitstek wat er speelt bij mensen met een huidaandoening en kunnen u nog beter helpen. Zo kunt u (samen) werken aan een hogere kwaliteit van leven.
• Bespreek uw psoriasis met uw naasten. Betrek hen bij uw aandoening en bij uw zorgen over de aandoening. Zij kunnen mogelijk wat zorgen wegnemen. Zij kunnen u ook helpen bij het volhouden van uw behandeling, door u eraan te helpen herinneren, door u te helpen bij het toepassen of innemen van de behandeling of door u te wijzen op de verbeteringen die zij mogelijk al merken.

Meer over dit onderwerp? Bekijk ook deze video: